Šibitdoallu
Šibitdoallu
Teavsttat luđenláhkai:
Infoteaksta: ds info šibitdoallu.pdf
Sátnelistu: ds sánit šibitdoallu.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
gussa – njiŋŋelas (eadni)
burru – varris (áhčči)
gálbi – mánná
guigu – ovtta jagi boares gálbi, mii ii leat vel guoddán
Ságastallanfáttát:
Gos gusat ásset?
Mo gohčodit varris gusa dahje áhččegusa?
Mii lea guigu?
Galle čoavjji gusas leat?
Main bustávaiguin gusa namat álget dán jagi?
Makkár nama don attašit gussii?
© Sámediggi – Sämitigge – Sää´mte´ǧǧ
Bivdosat ja guolástanneavvut
Bivdosat ja guolástanneavvut
Teavsttat luđenláhkai:
Guolástansánit: ds guolástansánit.pdf
Guliid bivdoneavvut: ds guollebivdosat ja neavvut.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
© Sámediggi – Sämitigge – Sääʹmteʹǧǧ
Fierbmeguolásteapmi
Fierbmeguolásteapmi
Teavsttat luđenláhkai:
Golgadeapmi: ds golgadeapmi.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
Dalán, go jieŋat suddet, guolásteaddji lávejit sáimmaid suohpput. Firpmiid sáhttá doallat bivddut ija badjel dahje vaikko beaivvi badjel. Jus goddojit guolit, de daidhan galgá dieđusge čuomastit ja čollet. Go firpmiid oahppá ja lokte fatnasii, de dathan leat dieđusge njuoskan. Dalle firpmiid ferte heŋget holgii goikat ja dieđusge maid gálggadit vai sáhttá fas suohpput daid jávrái dahje johkii.
Dolin buoremus áigi bivdit firpmiin lei čakča danin, go olbmuin ledje bummolfierpmit ja geassit liegga čázis dat njivlo johtilit. Čakča lea velge buoremus fierbmebivdoáigi go, dalle lea čuovžža gođđuáigi ja čákŋá bures fierbmái. Maiddái giđđat lávejit bivdit mielas firpmiin vai oažžu varas guoli dálvvi maŋŋá vuoššat.
Video luossabivdosánit – Videon lohenkalastussanasto
buddu – paino
čuoibmi – savoin
čuoibmut – sauvoa
Deatnu – Teno-joki
fierbmi – verkko
gádjunliiva – pelastusliivi
golgadit – kulkuttaa, ajoverkkokalastus
govddohat – kelluke
luossa – lohi
Luossadálki – lohenpyynti-ilma/-keli
reašmi – verkon paula
suhkki – soutaja
vuollereašmi – alapaulu
Golgadeapmi-videos Biret-Ingá Pieski lea golgadeamen čeziin.
Video buvttadeapmi: Mánáid filbmaleaira, Meahciráđđehus, Yle Sápmi ja Inarin elokuvateollisuus Oy 2014
Sáimmastallan-video Pentti, Pietu ja Penjami leat sáimmaid suohppumin
Video buvttadeapmi: Mánáid filbmaleaira, Meahciráđđehus, Yle Sápmi ja Inarin elokuvateollisuus Oy 2015
© Sámediggi – Sämitigge – Sääʹmteʹǧǧ
Golgadeapmi
Sáimmastallan
Čollen
Čollen
Teavsttat luđenláhkai:
Čollensánit: ds čollen.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
© Sámediggi – Sämitigge – Sääʹmteʹǧǧ
Nuohttun
Nuohttun
Videos oaidná, mo nuohttut.
Buvttadeapmi: Mánáid ealligovvaleaira. Meahciráđđehus (2015)
Suomi – Davvisámegiella
nuotallaolija/nuottaaja – nuohtti
nuotanperä – nuohttebahta
nuotanvedon aika – nuohttunáigi
nuotata – nuohttut, nuohttun
© Sámediggi – Sämitigge – Sää´mte´ǧǧ
Nuohttun
Oaggun
Oaggun
Teavsttat luđenláhkai:
Guollebivdosánit: ds guollebivdosánit.pdf
Oaggunsánit:ds oaggunsánit.pdf
Čálit dahke vurke iežat dihtorii
© Sámediggi – Sämitigge – Sää´mte´ǧǧ
Risseáidi -video
Risseáidi -video
Sámemánáid kulturguovddáš Mánnu ja Anára beaivedivššuid mánát huksejit risseáiddi Sájos šilljui.
Govven: Heli Aikio
Čuohppan: Heli Aikio ja Maiju Saijets
Buvttadeapmi: Kuáti-prošeakta, Sámediggi 2015
Risseáiddiid leat ovdal geavahan boazobargguin duottarmáilmmis. Risseáidi leamaš geavahusas geasseáigge ja dat lei vuogas áidi miessemearkumiid oktavuođas.
-Dat lei eambboge dakkár mearkunáidi doppe duoddaris, muitala Petra Magga-Vars Sámi mánáidkulturguovddáš Mánus.
Rissiid lávejit stellet oavssit vulos guvlui ja deahtisin vai miesit eai čáŋa čađa. Geassit áidi lea deahtis go rissiin leat ruonas lasttat dievva ovssiid
Ságastallanfáttát govaid ja video vuođul:
Masa risseáiddi lávejedje geavahit?
Mas dat lei ráhkaduvvon?
Man muoras dat ráhkaduvvui?
Manin dat lei vuogas áidi?
Gosa dábálaččat risseáiddiid ráhkadedje?
© Sámediggi – Sämitigge – Sää´mte´ǧǧ
Reʹssčuâl
Suoidnebarggut dahje ládju
Suoidnebarggut dahje ládju
Teavsttat luđenláhkai:
Infoteaksta, sánit, ságastallan: ds ládju.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
Ságastallanfáttát:
Makkár vugiiguin suinniid sáhttá láddjet?
Gosa suinniid bidjet goikat?
Gos goikan suinniid lávejit seailluhit?
Man dihte muhtimat sáltejit suinniid?
Gii borrá suinniid?
háŋgu – heinähanko
hárát – harava
háše – haasio
hášet – haasioida
láddjenmašiinna – niittokone
láddjet – tehdä heinää, heinätöitä
láddjet – niittää
ládju – heinänteko
láhtu – lato
liššá – viikate
liššánađđa – viikatteenvarsi
ráhput – haravoida
sadjit – hioa
sáltet – suolata
soahttu, suovvi – heinäsuova
šliipa – tahko
šliipet – tahkota
© Sámediggi – Sämitigge – Sääʹmteʹǧǧ
Bohccot ja boazobarggut
Bohccot ja boazobarggut
Teavsttat luđenláhkai:
Infoteaksta: ds info boazobarggut.pdf
Boazodoallosánit: ds sánit boazodoallu.pdf
Čálit dahje vurke iežat dihtorii
Muhtin namahusat ivnniid mielde:
gabba = áibbas vilges boazu, mas gaccatge leat vielgadat
jievja = vilges boazu, mas gaccat sáhttet leat čáhppadat
čuoivvat = vilgeslágan boazu
muzet = sevdnjesguolggat boazu
Muhtin namahusat agi mielde:
miessi = áidda šaddan bohcco miessi
čearpmat = vuollái jagi boares boazu
vuonjal = njiŋŋelas boazu nuppi dálvvi
áldu = guoddán njiŋŋelas boazu
varit = varris boazu nuppi dálvvi
sarvvis = ráves varris boazu
Muhtin bealljemearkkaid namahusat:
bihttá = unna bihtás, mii lea čuohpastuvvon bealjis
gieška = stuorra bihtá, mii lea čuohpastuvvon bealjis
luddestat = beallji, mii lea luddejuvvon
njavki = vitnjut čuohpastuvvon beallji
© Sámediggi – Sämitigge – Sää´mte´ǧǧ
