Sámegielat árrabajásgeassinovttadagain geavahit golmma Suomas hállojuvvon sámegiela: anárašgiela, davvisámegiela ja nuortalašgiela. Beaivedikšobáikkiin fállet sámegielat árrabajásgeassinbálvalusaid eatnigielat mánáide. Giellabesiin bealisteaset fállet áitojuvvon gielaid ja kultuvrraid ealáskahttima váras giellalávguma. Ulbmil lea, ahte nu eatnigiellagat go giellabeassemánáin šaddet boahtteáiggis sámegiela sirdit.

Sápmelaš árrabajásgeassimis earenoamáš leat giela, kultuvrra, árbedieđu, soga ja luonddu vuhtii váldin ja daid dieđuid sirdin mánáide. Ná mánáin šaddet giela ja kultuvrra sirdit, geat birgejit ja geain lea nana sámi identitehtta.

Sámi árrabajásgeassima stivrejit:

• Suoma riikkaviidosaš árrabajásgeassinplána (sg. Varhaiskasvatussuunnitelman perusteet)
• Sámi árrabajásgeassinplána oassin gielddaid iežas árrabajásgeassinplánaid.

Riikkaviidosaš árrabajásgeassinplána vuođustusat stivrejit árrabajásgeassima sisdoalu ollašuvvama ja gielddaid iežas árrabajásgeassinplánaid ráhkadeami. Vuođustusaid ulbmilin lea ovddidit árrabajásgeassima ovttaveardásaš ollašuhttima olles riikkas. Sámi árrabajásgeassinplána dievasmahttá riikkaviidosaš stivrema ja dan ávžžuhit geavahit juohke sajis Suomas sámegielat beaivedivššus. Sámegielat árrabajásgeassinovttadagaid iežaset plánat ráhkaduvvojit riikkaviidosaš ja sámi árrabajásgeassinplána vuođul. Ovttadagaid árrabajásgeassinplánas govvejuvvojit ovttadagaid árrabajásgeassima nappo divššu, bajásgeassima ja oahpahusa vuolggačuoggát ja daid ollašuvvan árgabeaivvi bajásgeassingeavadiin. Das govvejuvvojit maiddái guovllu dahje dikšobáikki earenoamáš ihtagat ja deattuhusat. Maiddái sierra bálvalushámiid dárkilit ulbmilat čállojuvvojit ovttadaga iežas plánii.

Ovttasbargu vánhemiiguin

Ovttasbargu vánhemiiguin lea okta dain deháleamos áššiin sámegielat árrabajásgeassimis. Ovttasbarggu ulbmilin lea, ahte bargit, vánhemat ja máná fuolaheapmái oassálasti olbmot dihtomielalaččat čatnasit doarjut máná šaddama, ovdáneami ja oahppama. Ovdal go mánná álgá dikšui, de ordnejuvvo álggahanságastallan máná ruovttus dahje dikšobáikkis. Ruovttus fitnama vejolašvuohta lea oassin árrabajásgeassinplána. Máná iežas persovnnalaš bajásgeassinplána ráhkaduvvo 1-2 mánu das go mánná lea álgán dikšui. Árrabajásgeassinplána vuođđun leat bargiid áiccut máná divššus ja vánhemiid fuomášumit ruovttus. Jahkásaš doaibmaplána dahkkojuvvo ovttasráđiid vánhemiiguin, ja dan maŋŋá váldojuvvojit vuhtii vel mánáid iežaset árrabajásgeassinplánat ja dain hápmašuvvá ovttadagaid árrabajásgeassinplána, mii stivre dikšobáikki doaimma.

Beaivedivššu ohcanskovit leat gávdnomis gielddaid siidduin, beaivedikšodoaimmahagain ja dikšobáikkiin. Beaivedikšomávssut mearriduvvojit árrabajasgeassima áššehasmáksolága vuođul. Láhka árrabajasgeassima áššehasmáksolagas bođii fápmun 1.3.2017.

Sámegielat árrabajásgeassima stivrejeaddji áššegirjjit:

Árrabajásgeassinplána vuođustusat

https://eperusteet.opintopolku.fi/#/fi/varhaiskasvatus/1266381/tiedot

Sámi árrabajásgeassinplána

http://www.samediggi.fi/index.php?option=com_content&task=view&id=45&Itemid=123&lang=finnish

Áššegirjjit ja plánat, mat linjejit árrabajásgeassima

http://www.oph.fi/saadokset_ja_ohjeet/lainsaadanto/varhaiskasvatus

Ulbmilat:

• lasihit mánáid ja nuoraid iežaset kultuvrra dovdamuša
• addit mánnái ja nurrii vejolašvuođa oahppat árbevirolaš dieđuid ja dáidduid
• nannet ja doarjut mánáid ja nuoraid sámegiela ovdáneami
• lasihit iešguđetlágan kulturárbevieruid gudnejahttima ja árvvusatnima
• fállat čuozáhatjovkui vejolašvuođaid persovnnalašvuođa máŋggabealat ovddideapmái
• stivret mánáid ja nuoraid sierralágan dáiddavásáhusaid árvvusatnimii
• ovddidit kultur- ja dáiddabajásgeassima sámeguovllus
• sámemánáid ja -nuoraid buresveadjima dorvvasteapmi
• oktasašbarggu ovddideapmi báikkálaš ja guovlluguovdasaš doaibmiid gaskkas
• joatkit servvolašvuođa doalaheami skuvlla ja sámeservodaga gaskkas

Čuozáhatjoavku: Sámeguovllu vuollel 18-jahkásaš mánát ja nuorat

Sámeguovllu gielddaid sámegielat árrabajásgeassinovttadagain sámegiela ja -kultuvrra čiekŋudeaddji doaibma lágiduvvo:

EANODAGA GIELDDAS: Sámegielat joavkobearašbeaiveruoktu Miessi

ANÁRA GIELDDAS: Avvila davvisámegielat joavkobearašbeaiveruoktu Násti, Anára davvisámegielat joavkobearašbeaiveruoktu Urbi, nuortalašgiela giellabeasit (2) ja anárašgiela giellabeasit (3)

SOAĐEGILI GIELDDAS: Davvisámegielat giellabeassi Biedju, Vuohčus

OHCEJOGA GIELDDAS: Gáregasnjárgga sámegielat beaiveruoktu, Ohcejohnjálmmi beaiveruoktu

MÁNU doaimma sisdollui gullet sámi máidnasat, lávlagat, luođit, stohkosat, reaissut, árbevirolaš borramušat ja govvadáidda. Mánáidkulturguovddáža dárkilis plánat dahkkojuvvojit doaibmajagi álggus ja buot golbma sámi giellajoavkku váldojuvvojit plánemis vuhtii. Sávaldagaid dahje evttohusaid sáhttá buktit njuolga doaimmajođiheaddjái. MÁNU doaimma ruhtadit Oahpahus- ja kulturministeriija, sámediggi ja sámeguovllu gielddat.

Lassedieđut:

Doaimmajođiheaddji:
Petra Biret Magga-Vars puh. 040 732 5503
petra.magga[at]samediggi.fi

Facebook:
MÁNNU sámi mánáidkulturguovddaš/Saamelaiskäräjät